مبانی نظری و پیشینه پایان نامه قابلیت های سازمانی و مزیت رقابتی

مبانی نظری و پیشینه تحقیق قابلیت های سازمانی و مزیت رقابتی

مشخصات محصول:

توضیحات: فصل دوم پایان نامه کارشناسی ارشد (پیشینه و مبانی نظری پژوهش)

همراه با منبع نویسی درون متنی به شیوه APA

پیشینه داخلی و خارجی در مورد متغیر مربوطه و متغیرهای مشابه

رفرنس نویسی و پاورقی دقیق و مناسب

منبع : انگلیسی و فارسی دارد (به شیوه APA)

قسمتهایی از مبانی نظری:

قابلیت های سازمانی و مزیت رقابتی

قابلیت های سازمانی

در دو دهه اخیر با رشد رقابت میان سازمان ها، نگاه های جدید در حوزه علوم مدیریت و کسب و کار شکل گرفته است که به دنبال شناسایی ریشه های موفقیت سازمان ها در شرایط سخت رقابتی هستند. توجه به قابلیت های سازمانی یکی از زاییده این دیدگاه می باشد. با مطالعه رقابت در عرضه بازارها در دهه های اخیر، از جمله موارد کلیدی که همواره مورد توجه بسیاری از دانشمندان حوزه استراتژی بوده است، قابلیت های سازمان به خصوص قابلیت های کلیدی سازمان هستند که به عنوان شالوده مزیت های رقابتی سازمان ها مطرح می شوند. مفهوم قابلیت های سازمانی، مفهومی وسیع و بسیط است که ابعاد و وجهه های گوناگونی داشته و از دیدگاه های مختلفی مورد بررسی قرار گرفته است.

به نظر می رسد نگاه دقیق و ریز بینانه به قابلیت های سازمانی با شکل گیری و مطرح شدن اصلاح قابلیت های کلیدی سازمان آغاز گردید. قابلیت های کلیدی سازمان اغلب به عنوان پایه ای برای رقابت پذیر بودن سازمان ها و ایجاد مزیت رقابتی مورد مطالعه قرار می گیرد. با گسترش مطالعات در این حوزه، دیگر توجه تنها به قابلیت های کلیدی سازمان که به طور مستقیم سازنده مزیت های رقابتی هستند، نبوده و سایر قابلیت های سازمانی که صرفاً به توانمند شدن سازمان در رسیدن به هدفی غیر از مزیت رقابتی منجر شوند، نیز مورد مداقه قرار گرفته اند. از آنجاییکه این قابلیت ها منجر به مزیت رقابتی می گردند، لازم است تا قبل از بررسی قابلیت های سازمانی، اشاراتی مختصر به مزیت رقابتی و تئوری های مطرح شده در آن ها داشته باشیم.

مزیت رقابتی

مزیت رقابتی، وضعیتی است که یک بنگاه را قادر می سازد با کارایی بالاتر و به کارگیری روش های برتر، محصول را با کیفیت بالاتر عرضه نماید و در رقابت با رقبا سود بیش تری را برای بنگاه فراهم آورد. یک واحد اقتصادی زمانی دارای مزیت رقابتی است که بتواند به دلایل خاص که ناشی از ویژگی های آن واحد است (مانند وضعیت مکانی، فناوری، پرسنلی و...) به طور پیوسته تولیدات خود را نسبت به رقبایش با هزینه پایین تر و کیفیت بالاتر عرضه کند. مزیت رقابتی ارزش های قابل ارائه شرکت برای مشتریان است به نحوی که این ارزش ها از هزینه های مشتری بالاتر است. مزیت رقابتی تمایز در ویژگی ها یا ابعاد هر شرکتی است که آن را قادر به ارائه خدمات بهتر از رقبا به مشتریان می کند. بر اساس تعریفی دیگر، مزیت رقابتی به عنوان ارزشی شناخته می شود که سازمان به مشتریان خود عرضه می دارند به نحوی که در آن مقطع زمانی این ارزش توسط رقبای بالقوه و بالفعل عرضه نمی شود.

بر اساس تعاریف مطرح شده برای مزیت رقابتی می توان گفت که مزیت رقابتی ارتباط مستقیمی با ارزش های مشتری دارد به نحوی که در یک طیف مقایسه ای، هر اندازه ارزش های عرضه شده یک سازمان به ارزش های مورد نظر مشتری نزدیک تر باشد، می توان گفت که سازمان نسبت به رقبای خود در یک یا چند معیار رقابتی دارای برتری و مزیت است. موضوع اساسی در رابطه با مزیت رقابتی، ایجاد یا کسب آن از طریق تلفیق موثر منابع محیطی و سازمانی با استفاده از قابلیت های ذهنی و فکری سازمان و همچنین چگونگی حفظ آن از طریق برنامه های سازمان است. در مورد مزیت رقابتی، سه دیدگاه شامل دیدگاه محیطی، دیدگاه عوامل درون سازمانی، و دیدگاه هوشمندی رقابتی مطرح شده است. دیدگاه محیطی، عوامل محیطی را عوامل مسلط و تعیین کننده مزیت رقابتی می دانند. بر اساس نظر پورتر، که از پیروان دیدگاه محیطی در مزیت رقابتی است، واحد اصلی برای تجزیه و تحلیل صنعت است. در این راستا وی اعتقاد دارد که سودآوری شرکت ها به جذابیت صنعت و موقعیت نسبی شرکت در صنعت بستگی دارد. طبق مدل وی، اگر استراتژی سبب شود که سازمان فعالیت های خود را متفاوت و متمایز از رقبا انجام دهد، در آن صورت، شایستگی های محوری امکان انتخاب تنوع و تمایز را تسهیل نموده و در نتیجه سبب کسب مزیت رقابتی برای سازمان می شود.

دیدگاه سازمانی، عوامل درون سازمانی را در کسب مزیت رقابتی موثر می داند که از آن جمله می توان به نگرش مبتنی بر منابع، نگرش قابلیت های پویا، و نگرش مبتنی بر شایستگی اشاره نمود. دیدگاه سوم به مزیت رقابتی، دیدگاه هوشمندی رقابتی است. با توجه به جهانی شدن بازارها و توسعه قلمرو رقابت به کل دنیا، این دیدگاه درصدد تلفیق و توسعه نظریات موجود و ارائه یک دیدگاه جامع جهت دستیابی به مزیت رقابتی است. این هوشمندی رقابتی فقط تحقیقات بازار نیست بلکه آن فرآیند شناخت رقابت و دستیابی به علل بالا رفتن مزیت رقابتی از طریق جمع آوری اطلاعات در خصوص رقبا، تفکر بر روی اطلاعات و بکارگیری آن در برنامه ریزی استراتژیک کوتاه مدت و بلند مدت شرکت می گردد.

انواع مزیت های رقابتی

با توجه به مبانی موجودی که در رابطه با مزیت های رقابتی وجود دارد، می توان مزیت های رقابتی را به پنج نوع کلی زیر تقسیم بندی کرد.

مزیت موقعیتی در مقابل مزیت جنبشی (پویا)؛

مزیت متجانس در مقابل مزیت نامتجانس؛

مزیت مشهود در مقابل مزیت نامشهود؛

مزیت ساده در مقابل مزیت مرکب؛

مزیت موقتی در مقابل مزیت پایدار

در ادامه هر کدام از انواع مزیت ها به اجمال تشریح می گردد:

الف) مزیت موقعیتی در مقابل جنبشی (پویا)

مزیت های موقعیتی از ویژگی ها و موجودی های شرکت ایجاد می شود که عوامل ایجادکننده این نوع مزیت ها معمولاً ایستا بوده و براساس مالکیت منابع و دارایی ها و یا براساس دسترسی هستند. به عنوان مثال در بازار سس ماینز کشور موقعیت محصولات شرکت مهرام نسبت به سایر رقبا به خاطر قدرت اقناع سازی مشتری است که نتیجه آن تسهیل فروش محصولات شرکت است. مزیت های رقابتی جنبشی (پویا) اساس کارایی و اثربخشی شرکت ها در بازار است زیرا این نوع مزایا باعث می شود که شرکت ها فعالیت های کسب و کار خود را کاراتر و اثربخش تر از رقبا انجام دهند که معمولاً برمبنای دانش و قابلیت های سازمان استوار است. مزیت های رقابتی جنبشی (پویا) را می توان در چهار طبقه کلی زیر طبقه بندی کرد:

قابلیت های کار آفرینی: این نوع قابلیت ها بیانگر توانایی شرکت در شناسایی و جذب مشتریان با ارزش و بهره برداری از فرصت های موجود بازار و ایجاد فرصت های جدید است؛

قابلیت های فنی: این نوع قابلیت ها باعث توسعه و ارتقای خلاقیت، کارایی، انعطاف پذیری، سرعت یا کیفیت فرایندهای شرکت و نیز بهبود کیفیت محصولات شرکت می گردد؛

قابلیت سازمانی: این نوع قابلیتها شامل ویژگی های ساختاری و فرهنگی سازمان است که برای تحرک و پویایی کارکنان، یادگیری سریعتر سازمانی و تسهیل تغییرات ضروری لازم است؛

قابلیتهای استراتژیک: این نوع قابلیت ها برای ایجاد، انسجام بخشی و هماهنگی های کارآمد و موثر دانش و شایستگی های گوناگون شرکت و نیز ساختاردهی مجدد و ایجاد تحرک و نقل و انتقال موثر آن ها به موازات تغییرات و پویایی های محیطی و فرصت های فراروی، ضرورت دارد.

ب) مزیت متجانس در مقابل نامتجانس

وقتی که شرکت و رقبایش اساساً با استفاده از مهارت ها و قابلیت های متجانس و مشابه به روش یکسان رقابت می کنند، مزیت های موقعیتی و مزیت های پویا می توانند متجانس یا غیر متجانس باشند. در این صورت مزیت رقابتی از انجام فعالیت های مشابه به صورت بهتر حاصل می شود. به بیان دیگر وقتی مزیت رقابتی شرکت ها از منابع و روش های مشابهی حاصل می شود در این صورت شرکت هایی به مزیت رقابتی بادوام دست خواهند یافت که به صورت کاراتر و اثربخش تر منابع را به کار گرفته و روش ها را اجرا کنند زیرا در این صورت شرکت ها بدون اینکه فرصت متمایز بودن در بازی مشابه را داشته باشند مجبور به ایفای نقش هستند و لذا تنها تعیین کننده مزیت رقابتی بادوام کارایی عملیاتی است.

در نقطه مقابل مزیت متجانس مزیت های نامتجانس قرار دارد که اساساً ایفای نقش متمایز در بازی یا به طور کلی ایفای نقش در بازی متفاوت است. در این نوع مزیت متفاوت بودن نقش تعیین کننده و اساسی دارد به نحوی که به وسیله مهارت ها ترکیبات متفاوت منابع و یا محصولات متفاوت، خدمات بهتر و ارزش بیش تری برای مشتری فراهم سازد، شرکت هایی که محور مزیت رقابتی خود را انجام متفاوت امور قرار داده اند این کار را از طریق ایجاد تمایز در فرهنگ سازمانی، فرایندها و سیستم های سازمانی، ساختار سازمانی، شیوه های متفاوت هماهنگی و همکاری، روش های متفاوت بازاریابی و استراتژی های متفاوت تعقیب می کنند. به عنوان مثال، در کسب و کار کپی کانن نسبت به زیراکس دارای مزیت رقابتی است اما این مزیت رقابتی ناشی از انجام بهتر آنچه که به صورت سنتی توسط زیراکس انجام می شود نیست، بلکه کانن از طریق دژ مستحکم فروش و نیروهای صف به مزیت رقابتی زیراکس پیش دستی کرد ضمن اینکه فرایند نوآوری جدید این شرکت اجازه تولید دستگاه های کپی با هزینه پایین و کیفیت بالا را به او می دهد.

ج) مزیت مشهود در مقابل نامشهود

مزیت رقابتی مشهود، آن نوع مزیتی است که منشاء آن منابع مشهود بوده که به صورت داده فیزیکی مانند ماشین آلات، تجهیزات و... می توان آن را مشاهده کرد. مزایای مشهود معمولاً ناشی از تعهد شرکت به مقدار زیادی منابع در عرصه های خاص است که به راحتی قابل تغییر نیست که از آن جمله می توان به سرمایه گذاری سنگین در ماشین آلات اشاره کرد. در مقابل مزیت نامشهود آن نوع مزیتی است که امکان مشاهده آن در شکل فیزیکی به راحتی مقدور نیست. این نوع مزیت ها معمولاً پشت عوامل مشخصی پنهان است. این نوع مزیت می تواند ناشی از رازهای تجاری(BRAND) شهرت، یادگیری و شیوه یادگیری و دانستن کارکنان، فرهنگ سازمانی و... باشد.

د) مزیت ساده در مقابل مرکب

مزیت رقابتی از حیث عملکرد می تواند به تنهایی عمل کرده یا به صورت ترکیبی از مزیت های چندگانه به عنوان یک کلیت ادغامی و در تعامل با یکدیگر کار کند که در حالت اول مزیت رقابتی از نوع ساده و در حالت دوم از نوع ترکیبی یا مرکب است. بدیهی است که مزیت ترکیبی از حیث ترکیبی نسبت به مزیت ساده جایگاه بالاتر و تعیین کننده تری دارد.

ه) مزیت موقتی در مقابل مزیت رقابتی پایدار

مزیت رقابتی از هرنوع که باشد می تواند از حیث عملکرد رقابتی به صورت پایدار یا موقتی باشد. مزیت موقتی اشاره به مزیتی دارد که کوتاه مدت و انتقالی است. می توان گفت که هرچه ویژگی های مشهود و ساده بودن مزیت رقابتی بیشتر باشد، به طور بالقوه قابلیت آن بیشتر است. با وجود این، اگر شرکت دارای فرهنگ سازمانی نوآور محور و قابلیت نوآوری بازار محوری بالا داشته باشد می تواند اولاً به صورت هوشمندانه از ویژگی پیش دستی خود بهره برده و مزیت موقعیتی خود را ارتقا دهد؛ ثانیاً قبل از اینکه رقبا به مزیت موقتی آن دست یابند مزیت جدیدی را خلق کرده و رقبا را همواره پشت سر خود داشته باشند.

فهرست مطالب:

2-3-1. مزیت رقابتی

2-3-1-1. انواع مزیت های رقابتی

الف) مزیت موقعیتی در مقابل جنبشی (پویا):

ب) مزیت متجانس در مقابل نامتجانس

ج) مزیت مشهود در مقابل نا مشهود

د) مزیت ساده در مقابل مرکب

ه) مزیت موقتی در مقابل مزیت رقابتی پایدار

2-3-1-2. مزیت های رقابتی در قلمروهای انسانی، سازمانی و محیطی

2-3-1-3. نگرش های موجود به منشاء مزیت های رقابتی

2-3-2-1. تعریف قابلیت های سازمانی

2-3-2-2. جانمایی سیستم های اطلاعاتی در قابلیت های سازمانی

2-3-2-2-1. پشتیبانی سیستم های اطلاعاتی از قابلیت های مبتنی بر داده

2-3-2-2-1. پشتیبانی سیستم های اطلاعاتی از قابلیت های مبتنی بر فرآیند

2-3-2-2-1. پشتیبانی سیستم های اطلاعاتی از قابلیت های مبتنی بر ستاده

2-4. صنایع کوچک و متوسط

2-4-1. اهمیت کسب و کار های کوچک و متوسط

5. پیشینه پژوهش

فهرست منابع

جداول